Reactiviteit en agressie bij je “puber"hond
Mijn vaste volgers en lezers hebben ongetwijfeld een hele tijd geleden vast de blog gelezen over de verschillen in gevoelige perioden bij puppy’s, en dan met name over wanneer het FEAR systeem bij pups actief wordt en zij angstig gedrag kunnen gaan vertonen.
Onderzoekers ontdekten dat er grote verschillen zijn tussen verschillende hondenrassen in de leeftijd waarop de angst zich voordoet – bijvoorbeeld eerder bij Duitse herders en Yorkshire Terriers en veel later bij Cavalier King Charles Spaniels en Labradors.
Bij de herders is er op de leeftijd van 5 weken een significante angstreactie (het begin van risicovermijdingsgedrag) bij maar liefst 90% van de puppy’s, vergeleken met Labrador Retriever-pups waar dit maar 4% was.
Wanneer ontwikkelen pups angst?
Het geeft inzicht in hoe en wanneer puppy’s de emotie angst ontwikkelen, en hoe hiermee wordt omgegaan, dit is belangrijk om te begrijpen hoe kan worden voorkomen dat dit als volwassen hond tot mogelijk levenslange gedragsproblemen leidt. Dit betekent dat bij honden bij wie het FEAR-systeem eerder actief wordt (Duitse herders en ook onze witjes) dat zij dus veel minder tijd hebben om aan alles te wennen en dat betekent dat de rol van de fokker bij het socialiseren van de hond superbelangrijk is bij deze honden. Het is dus heel belangrijk dat deze honden in een gezinssituatie leven, met allerlei mensen, kinderen, voorwerpen, vreemde geluiden et cetera en hiermee in aanraking komen.... en dus ook voordat ze hiervoor een angst kunnen gaan ontwikkelen, en vanaf de leeftijd van zo'n 35 a 39 dagen oud …
Let dus heel goed op waar je een pup koopt, kijk hoe en waar de pups en andere honden (mama) leven, wat is er allemaal in huis te vinden, hoe vaak mag of MOET je komen kijken etc.
Overigens bij de labrador wordt het FEAR-systeem pas actief bij 72 dagen, dus als de pup ruim tien weken is... Labradors hebben dus een veel langere tijd om aan alle invloeden te wennen en het we denken dat ze daarom zo succesvol zijn als hulphonden..
En minstens zo belangrijk is de moederhond
Uit onderzoek weten we dat teefjes die tijdens de zwangerschap veel stress ervaren, puppy's baren die emotioneler en reactiever zijn, terwijl teefjes met een dominant karakter of die behandeld zijn met testosteron, puppy's geven die vaak een mannelijker gedragspatroon vertonen, en territorialer en dominanter zijn (Goleman 2008; Pal 2010; Foyer et al. 2013)
De eerste weken in het puppyleven, is de invloed van buitenaf beperkt, de moeder is aanwezig en geeft warmte, verzorgt en voedt. Dit is ook het moment waarop de eerste fase van angst zich kan voordoen. Als de pup op dat moment sterke, langdurige, negatieve prikkels ervaart, kan dit leiden tot onomkeerbare schade aan de geestelijke gezondheid van de hond.
Belang van neurologische stimulatie bij pups!
Observaties en testen die in die periode bij de jonge pups zijn gedaan, suggereren dat frequent aaien, tedere aanrakingen of optillen door een mens een positieve stimulatie van het zenuwstelsel oplevert en de ontwikkeling ervan versnelt. Deze bevindingen wordt ondersteund door een programma van het Amerikaanse leger naar de effecten van neurologische stimulatie bij pups! Voor degenen die het misschien niet kennen: bij pups in de leeftijd van 3 tot 16 dagen wordt eenmaal per dag 5 verschillende prikkelingen gedaan van 3 tot 5 seconden.
Gebaseerd op jarenlange research ontdekte ze dat vroeg neurologische oefeningen in een specifieke tijdperiode van de hond een belangrijk blijvend effect op de hond kunnen hebben en de 5 stimulatie-oefeningen zorgen voor neurologische stimulatie die anders niet op een natuurlijke manier kan plaatsvinden binnen deze zelfde tijdsperiode.
Drie weken na de geboorte begint de primaire socialisatieperiode en dit is de meest gevoelige en belangrijkste periode in de sociale ontwikkeling van je hond. Het zenuwstelsel is volgroeid en krijgt ook alle prikkels van de omgeving mee. De pup gaat de omgeving meer en meer verkennen, gaat spelen met broertjes en zusjes en de moeder en ervaart dat stoeien en spelen ook signalen zijn van dominanter gedrag, onderdanigheid of hulpeloosheid.
Angstimprint
En belangrijk: dit is ook periode van de angstimprint, daarom is het erg belangrijk om de puppy's positieve stimuli te geven, zodat ze gemakkelijk van hun angst afkomen. Positief contact met mensen en kinderen die in deze periode beginnen, verminderen de kans op agressieve reacties als de hond puber of volwassen is.
Opgroeien naar puber
In de leeftijd van 4 - 8 maanden gaat je hond meer en meer (zelfstandig) de omgeving te verkennen en het op commando komen wordt steeds lastiger. Daarbij komt dat er 6 tot 14 maanden een hormoonpiek is bij je hond en zijn gedrag veranderd. Alle opgedane ervaringen en “foutjes" die tot nu toe zijn gemaakt zorgen nu voor probleemgedrag.
Reuen vertonen nieuw gedrag dat wordt gestimuleerd door androgenen, waaronder zwerven, opspringen en markeren. Ook verdediging van het territorium met agressie en dominanter gedrag komt vaak voor.
Natuurlijk is de potentie tot bepaalde gedragingen zoals aanleg voor agressief gedrag, verbonden met het ras en het genetisch materiaal. Sommige rassen hebben een sterkere drang tot beschermen en agressie of ondernemen
Het is logisch dat waakhonden zoals herderachtigen met sterk territoriuminstinct eerder agressie vertonen tegen vreemden die hun territorium betreden. En als deze honden niet goed getraind of niet gesocialiseerd zijn, neemt de angst en onzekerheid toe en voelen ze zich onzeker in sociale interactie.
Maar ook Terriërs en andere jachthonden met een heel sterk jachtinstinct kunnen makkelijk ongewenst gedrag vertonen en deze rassen hebben vaak veel energie en drive en als die niet wordt verbruikt zal dit vaak leiden tot allerlei problematisch en destructief gedrag.
We weten dat persoonlijkheid en temperament van je hond voor 50% wordt bepaald door de genen en voor 50% door de opvoeding. Dus je hebt een grote invloed op het uiteindelijk gedrag van je hond. Want gedrag gevoed door training, maar ook door zelfbelonend gedrag, werkt versterkend. Zeker als t positief ervaren is door je hond. Dus niet alleen gedrag belonen met iets lekkers, maar denk vooral ook aan een hond die heerlijk achter een wild konijn heeft kunnen aanrennen, het jachtinstinct is getriggerd en zal moeilijk weer in te dammen zijn.
“Agressief” gedrag is dus vaak een optelsom van factoren en kan behoorlijk complex zijn en misschien zelfs niet altijd gelijk te herleiden. Volgens Panksepp is agressie bij honden een complexe interactie tussen instinctieve emotionele systemen, waarbij elke vorm van agressie een specifieke emotionele en neurologische wortel heeft en is agressie niet zozeer een op zichzelf staand probleem, maar een uiting van dieperliggende emotionele behoeften of onvervulde verlangens in een specifieke context.
Dus vraag jezelf eens af: Waar komt het gedrag precies vandaan? Wat is de achterliggende motivatie van je hond? Is het aangeboren of aangeleerd? Is het gedrag überhaupt te beïnvloeden of te veranderen?
Kijk dus naar de emotie , is er angst frustratie, opwinding? En wat is de reden achter het gedrag bijv, angst, onvervulde jachtbehoefte, frustratie, status enz, zo weet je dat
Zelfstandig, waakzaam en beslissingen nemen
En voor een aantal hondenrassen zoals herdershonden geldt: ze zijn van nature zelfstandig en gewend om zelf beslissingen te nemen, wat een kenmerk is van hun herdersinstinct en ook tegenwoordig zijn nog heel veel herders heel goed in staat om nu zelfstandig keuzes te maken. Ze zijn daarbij moedig, hebben doorzettingsvermogen, inzicht en intelligentie. En ze zijn vooral erg geïnteresseerd in alles om zich heen. Dat zorgt dat ze tijdens wandelingen vaak heel oplettend zijn en heel veel herders zijn continu met hun omgeving bezig want alles wat snel beweegt, vraagt er in zijn ogen gewoonweg om achtervolgd te worden, en natuurlijk worden ook allerlei "interessante" geurtjes feilloos opgepikt, wat betekent dat je hond erg bewust is (en daardoor vaak aanstaat) bij alles wat er door de straat/wijk of bos heeft gelopen. Of dat nou de kat van de buren is, een vreemd persoon, een konijntje of de hond van de overburen waar hij zo'n hekel aan. Hij ruikt het, hij weet het en zal ernaar willen handelen en iig de informatie willen vergaren en zo kunnen duiden/bepalen wat hij er mee moet.
Opvoeding en trainen van je hond
Superfijn, de opvoeding van je intelligente en baasgerichte herder is niet moeilijk, zeker niet als je positief traint en beloond, veel herders werken graag voor iets lekkers, al blijft spel zoals jagen en drijven vaak de ultieme beloning, zie ook ook de blogs over spelen met je hond en de fantastische jacht en motivatiespeeltjes met echt bont en leer.
Veel honden zijn heel slim en intelligent en pikken dus net zo snel de verkeerde dingen op als de goede. Het is heel goed je daar van bewust te zijn en ongewenst gedrag probeert te voorkomen, er is niet zoveel ruimte voor "fouten" en ongewenst gedrag is zo aangeleerd.
Dat geldt ook voor de omgang met andere honden, als pup is er vaak veel ogenschijnlijk sociaal contact en spel, juist met het doel om te socialiseren, maar ben bewust wat je herderpup vaak aan t oefenen en ontwikkelen is. Het begint vaak bij het spelen, want spelen bij herders volgt vaak verschillende reeksen van de reeks van roofzuchtig gedrag. Je hebt het stalken, achtervolgen/opjagen en het grijpen/tot stilstand brengen. De lichaamstaal is tijdens het spelen wel beduidend anders met ontspannen houding en blik, spelbogen, geremde beten enz enz.
Maar soms kan zelfs het roofzuchtige instinct optreden en wordt het emotionele systeem van PLAY-circuit uitgeschakeld en SEEKING ingeschakeld. Dit gebeurd vooral wanneer grotere honden met kleinere hondjes spelen, verhoogde opwinding hebben, met een associatieve toename van dopamine die elk patroondeel van de PMP/JACHT ondersteunt, dat wil zeggen als er voor de hond herkenning van de verschillende elementen uit de jachtgedragingen is, deze (interne) reeks gedragingen worden versterkt door toename van dopamine. En daardoor kan het spel dus zomaar opeens omslaan naar echte prooidrift!
“Wanneer deze omschakeling gebeurd, is je hond opgewonden maar niet langer emotioneel betrokken, hij richt zich dan alleen nog maar op de PROOI!” De aangeboren (stop)noodrem voor dit soort van moordgedrag werkt dan niet. Lees ook de blog "Waarom kunnen honden ineens agressief worden naar kleinere honden?"
Reactiviteit bij herdershonden
Een van de meest voorkomende gedragsproblemen bij puber en volwassen honden is reactief gedrag naar andere honden of mensen. Ook bij de herdershonden komt reactiviteit en gevoeligheid voor geluiden en beweging heel vaak voor: van binnenuit door een verhoogd bewustzijn van beweging en een natuurlijke beschermingsdrang en natuurlijk door tal van externe factoren zoals eerdere slechte ervaringen en/of onzekerheid, beperkingen door de lijn en (mis)communicatie met hun baasje door spanning etc op de lijn, het gedrag en lichaamstaal van de andere hond enz.
En zoals je inmiddels weet is je herdershond een topper in het ontdekken van beweging. Ze vinden het vaak heel moeilijk om de omgeving "gewoon te negeren". Subtiele veranderingen, zoals een persoon die van een afstand komt aanlopen, trekt zeker de aandacht. En snel of onregelmatig bewegende objecten kunnen hun herdersinstincten activeren, waardoor ze gefrustreerd raken als ze niet in staat zijn om te handelen naar hun impulsen om de dingen om hen heen te controleren.
Daarbij zijn veel puber en volwassen honden overbelast geraakt door constante prikkelblootstelling zonder effectieve zelfregulatie. Eigenlijk wordt het neurologische zenuwstelsel structureel overvraagd met als gevolg:
• Een chronisch verhoogd stressniveau
• Verminderd vermogen om te herstellen
• Vaak verhoogde opwinding en hyper of overgevoelig voor prikkels
Het is veel belangrijker in de ontwikkeling van je pup en puberhond om vooral te focussen op kalm en relaxt gedrag, is allerlei situaties en omstandigheden en juist een heel gecontroleerde, gekanaliseerde en stapsgewijze blootstelling aan prikkels. Met een goede zorgvuldige balans tussen actie/beweging en rust en daarbij terug naar een kalme en relaxte mindset. Niet meer activiteiten, maar bewust kiezen en opbouwen en in balans met andere vaardigheden die ontwikkeld moeten worden, zoals werken aan jullie relatie en de band en het vertrouwen in elkaar versterken.
Management is essentieel, beheer de reactiviteitstriggers!
Als je gaat werken aan het uitvallen en reactieve gedrag van je hond, dan is in stap 1 management essentieel. Dus:
Beperk de voorlopig de mogelijkheden in je huis waar je hond reageert op de prikkels. Laat je hond niet de gehele dag voor het raam of de deur waken en reageren op alles wat voorbij komt. Het gedrag binnenshuis neemt je hond ook mee naar buiten en die state of mind voedt ook het gedrag en de reactie buitenshuis.
Kijk naar de soort en aard (en het tijdstip) van je wandeling, wat kun je tijdelijk anders doen waardoor je veel minder andere mensen of honden tegenkomt.
Geef je hond vooral voorspelbaarheid en duidelijkheid en lees ook de andere blogs, bijv. over frustratie met een heleboel tips en handvatten over het managen van het gedrag van je hond.
Zo kun je (misschien wat makkelijk gezegd even) planmatig en stapsgewijs de reactiviteit van je hond gaan verminderen, natuurlijk is dit maar een heel klein onderdeel van de aanpak, spelen eerdere ervaringen en de genetische factoren vaak een rol en is het bijv. belangrijk pijn of ander lichamelijk ongemak uit te sluiten, en ervoor te zorgen dat je altijd een volledig beeld krijgt van de reactiviteit en/of het agressieve gedrag van de honden.
Activiteiten voor je (herders)hond
Herdershonden gedijen goed als ze hun natuurlijke instincten kunnen vervullen. Dus speuren en detectie, het hoeden van schapen of als alternatief ballen (treibball) behendigheidstraining is heel goed om te doen.
Kortom: het is belangrijk te beseffen welke erfelijke en genetische raseigenschappen (nog) voorkomen in je hond en het belang ervan niet onderschat. Je hond heeft ze en moet er iets mee doen, verbieden leidt tot frustratie en die leiden tot gedragsproblemen. De werkeigenschappen zijn voor de hond een uitlaatklep en je kunt er je hond geen groter plezier mee doen dan door er op een goede manier inhoud en vorm aan te geven en in plaats van wat veel hondenbezitters doen, namelijk er tegen strijden, is het toch veel en veel leuker en beter om samen te werken, je hond te coachen, te begeleiden en te stimuleren.
En met een beetje kennis en verdieping kun je zijn (werk) eigenschappen juist gebruiken om een nog sterkere band te krijgen en samen te genieten van alles wat het leven jullie biedt.
Meer lezen of hulp nodig?
Lees ook de andere blogs over het gedrag van je hond op en je weet, heb je hulp nodig bij de opvoeding, het gedrag of de angst c.q. stressvermindering van je hond, neem gerust vrijblijvend contact op via info@dogcases.nl.
Ik hoor en help je graag.... Vind je het leuk en boeiend, laat het me weten en blijf vooral de blogs lezen op
www.dogcases.nl/blog
Erkend en gekwalificeerd gedragstherapeut voor honden bij
www.dogcases.nl en gespecialiseerd in reactieve en overmatig opgewonden en enthousiaste honden, stress bij honden, onzekerheid, angsten zoals vuurwerkangst, verlatingsangst, reactief gedrag binnenshuis, bijv. naar bezoek of buitenshuis naar mensen of andere honden.